Alleen samen versterken we het natuurgebied én krijgen we meer weidevogels en biodiversiteit
In het Oudeland van Strijen in de gemeente Hoeksche Waard werken we als waterschap Hollandse Delta als één team samen met Staatsbosbeheer. Onze doelen zijn verschillend, maar de maatregelen die we samen nemen, zorgen dat beide belangen worden gediend: die van water én van natuur. Dankzij de samenwerking blijft het Oudeland van Strijen een levend landschap: vol weidevogels, biodiversiteit, agrariërs en buurtbewoners die trots door hun eigen natuurgebied wandelen.
Een gebied vol historie én toekomst
Het Oudeland van Strijen is één van de oudste droogmakerijen van de Hoeksche Waard. Een droogmakerij is een bemalen stuk land dat oorspronkelijk een meer open water was. Deze polders, met een ringdijk om het water buiten te houden, vormen laaggelegen natuur- en landbouwgebieden en zijn kenmerkend voor het Nederlandse landschap. Al in 1437 werd het Oudeland van Strijen na de Sint-Elisabethsvloed van 1421, weer drooggelegd. Eeuwenlang leefden boeren, natuur en water hier samen. Het gebied ontwikkelde zich tot een waardevol veenweidelandschap met een rijke biodiversiteit.
Maar de laatste decennia staat het Oudeland van Strijen onder druk. Door bodemdaling en klimaatverandering droogt de bodem uit en wordt de waterhuishouding steeds ingewikkelder. “De lage waterstanden in de sloten zijn een probleem,” vertelt boswachter Vera Willemsen van Staatsbosbeheer. “Jonge weidevogels kunnen simpelweg niet genoeg voedsel vinden. Zonder ingrijpen kunnen bijvoorbeeld de grutto en kievit verdwijnen.”
“Tijdelijke maatregelen zoals diverse pompen die het gebied bewateren helpen slechts even,” legt Vera uit. “We moesten echt een structurele oplossing bedenken, samen met het waterschap. Dit oude natuurgebied verdient een permanente oplossing. En het moet ook weer mee kunnen met de uitdagingen van de komende decennia.”
Een nieuwe hoofdwatersloot als levensader van het gebied
De samenwerking is intensief, zegt Vera: “We hebben misschien onze eigen specifieke doelen, maar als je je echt verdiept in elkaar kom je tot nog slimmere oplossingen voor het waterbeheer die goed kunnen werken zowel voor natuur als waterkwaliteit. Het gebied schreeuwt om maatwerk – en dat doen we echt samen.”
Vera Willemsen
Concreet betekent dit: de aanleg van een nieuwe hoofdwatersloot als levensader van het gebied, plus stuwen, duikers en watergangen die zorgen voor een fijnmazig systeem. Daarmee kan het waterpeil nauwkeurig worden gestuurd. Een belangrijk onderdeel is mozaïekpeilbeheer. Het gebied wordt verdeeld in peilvakken, waarbij elk deel een eigen waterstand krijgt. “Zo kunnen we natte en droge stukken afwisselen, precies wat vogels nodig hebben,” legt Vera uit. “In het broedseizoen zetten we het peil hoger. Na het broedseizoen zakt het water terug. Dat geeft ruimte voor natuur. Het zorgt bovendien voor meer biodiversiteit: in natte delen komen amfibieën, libellen en andere insecten tot leven, terwijl in de drogere stukken bloemen en kruiden groeien die weer voedsel zijn voor bijen en vlinders. Zo ontstaat een gevarieerd landschap waarin vogels kunnen broeden, insecten floreren en planten zich herstellen. En zo kan dit gebied ook in 2050 en verder nog een thuis zijn voor soorten als de grutto en de kievit.”
Boeren als partners in een toekomstbestendig landschap
Ook agrariërs binnen het Oudeland van Strijen spelen een rol in de samenwerking. Als eigenaar of pachter beheren ze een deel van de percelen. Daarin werken ze steeds nauwer samen met Staatsbosbeheer en het waterschap. Ook hier geldt nadrukkelijk dat je elkaar moet kennen en elkaars belangen goed moet begrijpen. “We stemmen met elkaar af hoe en wanneer er gemaaid wordt,” zegt Vera. “Vooraf lopen we bijvoorbeeld samen door het gebied. Zo weten we waar de vogels broeden en passen we ons beheer daarop aan. En net zo goed passen de boeren hun werkzaamheden daarop aan. Zo kan er vaak meer dan vooraf is gedacht.”
Deze aanpak vraagt flexibiliteit, maar levert winst op voor iedereen. Boeren behouden kwaliteit van water en dus een goede bodem, de natuur krijgt betere omstandigheden en het waterschap kan rekenen op een robuust watersysteem. “We zoeken echt naar oplossingen waar alle belangen bij winnen,” benadrukt Vera. “Zo blijft dit gebied ook voor volgende generaties geschikt.”
Eén team, ook naar buiten toe
Niet alleen in het veld, maar ook richting de omgeving treden waterschap en Staatsbosbeheer samen op. Er zijn bijeenkomsten georganiseerd, waarin buurtbewoners, pachters en belangstellenden geïnformeerd werden en vragen konden stellen. “Tijdens zo’n avond merk je hoe sterk de samenwerking is,” zegt Vera. “We vertelden ons verhaal samen en namen elkaars woorden moeiteloos over. Het voelde echt als één team.”
De provincie Zuid-Holland ondersteunt het project financieel via de Subsidie Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap. Wij betalen samen met de gemeente Hoeksche Waard mee en verlenen de benodigde vergunningen. Het project wordt gefaseerd uitgevoerd in 2025 en 2026, steeds buiten het broedseizoen en de winterperiode.
Een gebied waar we weer generaties lang van kunnen genieten
Wat levert dit alles straks op? “Voor de vogels betekent het zachte bodems, natte plekken en voedselrijke plassen,” zegt Vera. “Dat is precies wat jonge weidevogels nodig hebben.” En wie straks door het gebied wandelt, ziet grutto’s foerageren in de plassen en hoort kieviten boven de velden. Ook insecten, bloemen en planten profiteren. Bovendien ontstaat een klimaatbestendig systeem dat beter omgaat met droogte en extreme regen. De waterpompen zijn dan niet meer nodig.
Voor buurtbewoners blijft het Oudeland van Strijen een plek om trots op te zijn, nu én later. Hier kun je straks wandelen, vogels bewonderen of met je (klein)kinderen ontdekken hoe waardevol dit landschap is. De populaire IJsvogelroute wordt tijdens de werkzaamheden tijdelijk afgesloten, maar komt terug in verbeterde vorm. Het oude gemaal met de vogelkijkhut blijft een geliefd uitkijkpunt. “Het mooie is dat bezoekers straks direct kunnen zien wat de samenwerking oplevert,” zegt Vera. “Een rijker landschap, meer weidevogels, en oppervlaktewater dat beter past bij het gebied. En dat niet alleen vandaag, maar ook voor onze kinderen en kleinkinderen.”
Het oude gemaal met de vogelkijkhut
De waarde van samenwerken voor de toekomst
Zoals Vera het mooi samenvat: “Alleen door samen op te trekken, kunnen we de ingewikkelde maatregelen nemen die hier nodig zijn. En daar ben ik trots op.” Ze sluit af met een oproep aan alle inwoners van de Hollandse delta: “Het is niet vreemd dat we de natuur een handje helpen, omdat we als mensen al zoveel impact hebben op de natuur. We gebruiken met z’n allen heel veel water. We willen soms droogte en dan weer nattigheid, we willen waterveiligheid en we willen kunnen recreëren. Onze invloed en aanwezigheid is zo groot, daar kan de natuur zichzelf niet tegen verdedigen. Wij moeten dat doen. En als we dat sámen doen, heeft iedereen er iets aan: inwoners, agrariërs, onze weidevogels en veel meer natuur – nu én in de toekomst.”